Apa Beza Mas Kahwin dan Hantaran?

Beza Mas Kahwin dan Hantaran – Dalam kalangan masyarakat kita, terutamanya bila tiba musim perkahwinan, dua istilah yang sering timbul ialah mas kahwin dan hantaran.

Ramai bakal pengantin dan ibu bapa yang masih tertanya-tanya apakah sebenarnya beza mas kahwin dan hantaran? Ada yang menyangka kedua-duanya perkara yang sama, hanya berbeza dari segi sebutan.

Namun hakikatnya, kedua-dua ini membawa maksud dan tujuan yang sangat berbeza, baik dari sudut agama mahupun adat.

Kekeliruan ini sering kali menimbulkan rasa tidak yakin dalam membuat keputusan semasa perbincangan keluarga.

Ada yang risau dianggap kurang bersedia jika hantaran terlalu rendah, ada juga yang takut melanggar hukum jika salah faham tentang mas kahwin.

Jika anda juga sedang berada dalam fasa merancang pernikahan atau sekadar ingin menambah ilmu, artikel ini akan bantu menjelaskan beza mas kahwin dan hantaran secara ringkas, mudah difahami, dan paling penting mengikut konteks masyarakat Melayu Islam di Malaysia.

Apa Itu Mas Kahwin dalam Islam?

Dalam setiap lafaz akad nikah, pasti akan disebut nilai mas kahwin seakan satu elemen wajib yang tidak boleh ditinggalkan. Namun, masih ramai yang tertanya-tanya: Apa sebenarnya maksud mas kahwin dalam Islam? Adakah ia hanya simbolik atau mempunyai nilai hukum yang serius? Perbincangan tentang beza mas kahwin dan hantaran sering kali menimbulkan kekeliruan kerana kedua-duanya disampaikan bersama dalam majlis yang sama.

Mengetahui maksud dan hukum sebenar mas kahwin sangat penting terutamanya buat pasangan muda yang bakal mendirikan rumah tangga. Ia bukan hanya soal berapa ringgit yang perlu disediakan, tetapi juga menyentuh soal tanggungjawab dan penghargaan terhadap pasangan. Mari kita fahami dengan lebih jelas dalam pecahan berikut:

Definisi Mas Kahwin Mengikut Hukum Syarak

Mas kahwin atau disebut juga sebagai mahar dalam istilah Arab ialah pemberian wajib yang diserahkan oleh suami kepada isteri semasa akad nikah. Menurut hukum Islam, mas kahwin merupakan satu bentuk penghargaan kepada isteri dan tanda kesungguhan seorang lelaki untuk mengahwininya. Ia adalah syarat sah nikah, dan jika tidak diserahkan atau disebut dengan jelas, akad tersebut dianggap tidak sempurna.

Dalil daripada al-Quran menyatakan dengan jelas mengenai kewajipan ini. Dalam Surah an-Nisa’ ayat 4, Allah berfirman:

“Berikanlah kepada isteri-isteri kamu mas kahwin mereka sebagai pemberian yang wajib…”

Apa yang penting difahami, nilai mas kahwin tidak ditetapkan dalam jumlah tertentu. Ia boleh berbentuk wang, emas, barang, atau apa-apa sahaja yang bernilai asalkan dipersetujui oleh kedua-dua pihak dan mampu diserahkan.

Contoh praktikal:

• Dalam masyarakat dahulu, mas kahwin sering berbentuk sejadah, Al-Quran, atau cincin emas.
• Kini, ia lebih cenderung kepada duit tunai seperti RM300, RM1000 atau sebagainya, bergantung pada adat negeri atau kemampuan pihak lelaki.

Mas kahwin berbeza dengan hantaran kerana ia berstatus wajib dari sudut syarak, manakala hantaran hanyalah adat yang boleh berubah ikut situasi.

Tujuan dan Kepentingan Mas Kahwin

Mas kahwin bukan sekadar simbolik atau adat semata-mata. Ia mempunyai tujuan yang sangat penting dalam struktur institusi perkahwinan Islam. Berikut adalah beberapa sebab kenapa mas kahwin sangat dititikberatkan dalam agama:

1. Tanda Keikhlasan dan Tanggungjawab Suami
   Mas kahwin melambangkan kesungguhan lelaki untuk mengambil wanita sebagai isterinya. Ia menunjukkan bahawa lelaki tersebut bersedia memikul tanggungjawab zahir dan batin.
2. Memberi Nilai dan Maruah kepada Isteri
   Islam mengangkat martabat wanita dengan menjadikan mas kahwin sebagai hak mutlaknya. Ia tidak boleh diambil oleh orang lain, termasuk keluarga si isteri, tanpa izinnya.
3. Hak Wanita yang Dijamin Syarak
   Mas kahwin adalah hak milik isteri sepenuhnya dan boleh digunakan untuk apa-apa tujuan tanpa perlu mendapat izin suami.
4. Mengelakkan Komersialisasi Perkahwinan
   Dalam Islam, mas kahwin digalakkan dalam jumlah yang mudah dan tidak membebankan, supaya perkahwinan menjadi mudah dan diberkati.

Sebagai contoh, Rasulullah SAW pernah menikahkan seorang sahabat dengan mas kahwin sebuah cincin besi kerana sahabat itu tidak mampu menyediakan wang. Ini menunjukkan betapa Islam sangat menitikberatkan keberkatan dan bukan nilai semata-mata.

Oleh itu, dalam perancangan kahwin, pasangan harus utamakan mas kahwin kerana ia adalah tanggungjawab syarie yang tidak boleh dipandang ringan. Nilainya boleh sederhana, tetapi niat dan pelaksanaannya perlu ikhlas dan jelas.

Contoh Kadar Mas Kahwin Mengikut Negeri di Malaysia

Setiap negeri di Malaysia mempunyai kadar mas kahwin yang ditetapkan oleh Jabatan Agama Islam Negeri masing-masing. Kadar ini biasanya berbeza untuk wanita anak dara dan janda, serta dibahagikan mengikut warganegara dan bukan warganegara.

Berikut adalah beberapa contoh kadar mas kahwin semasa (rujukan am, boleh disemak terkini di pejabat agama negeri):

Negeri	Anak Dara (RM)	Janda (RM)	Nota Tambahan
Selangor	300	100	Warganegara Malaysia sahaja
Kuala Lumpur	80	40	Minimum, boleh beri lebih
Johor	22.50	22.50	Jumlah minimum yang ditetapkan
Negeri Sembilan	24	12	Boleh ditambah dengan persetujuan
Kelantan	100	100	Wajib tunai, tidak boleh hutang
Sabah	100	80	Disertakan dalam borang nikah
Sarawak	120	120	Disarankan nilai minimum

Nota penting:

• Nilai mas kahwin ini hanyalah minimum, dan pasangan boleh memilih untuk memberikan jumlah yang lebih tinggi sekiranya mampu.
• Nilai sebenar mas kahwin perlu disebut dalam akad nikah dan diserahkan secara sah kepada isteri.

Sekiranya anda masih kurang pasti tentang jumlah yang sesuai, disarankan untuk berbincang dengan bakal isteri dan keluarganya secara terbuka. Yang paling penting, pastikan mas kahwin diberi secara tunai, bukan janji hutang, kecuali dibenarkan dan dimaklumkan secara jelas dalam borang nikah.

Apa Itu Hantaran Mengikut Adat Melayu?

Apabila berbicara tentang perkahwinan dalam masyarakat Melayu, selain mas kahwin, satu lagi elemen penting yang sering mendapat perhatian ialah hantaran.

Biasanya dihiasi cantik dalam dulang-dulang, dihantar ke rumah pengantin perempuan dan sebaliknya, hantaran menjadi sebahagian daripada kemeriahan majlis pernikahan.

Tetapi… ramai yang masih keliru apakah sebenarnya tujuan hantaran? Adakah ia satu kewajiban? Apa pula beza hantaran dan mas kahwin?

Topik ini penting untuk difahami oleh pasangan muda yang bakal mendirikan rumah tangga, supaya tidak terbeban dengan adat atau tersalah anggap tentang perkara yang tidak diwajibkan dalam agama.

Mari kita telusuri maksud sebenar hantaran mengikut adat Melayu, senarai barang yang biasanya diberikan, dan kedudukannya dari sudut hukum.

Definisi Hantaran dan Asal Usulnya

Hantaran dalam konteks perkahwinan Melayu merujuk kepada hadiah atau barangan yang diberikan oleh pihak lelaki kepada pihak perempuan (dan sebaliknya), sebagai simbol penghargaan, hormat, dan hubungan baik antara dua keluarga.

Ia merupakan adat turun-temurun yang telah diamalkan sejak zaman dahulu lagi, terutamanya dalam masyarakat Melayu di Semenanjung, Sabah dan Sarawak.

Asal-usul hantaran dipercayai bermula sebagai satu bentuk pemberian ‘penyeri’ majlis perkahwinan, dan bukan sebagai syarat sah akad nikah. Ia mencerminkan kemampuan dan keikhlasan pihak lelaki terhadap pasangan serta keluarganya.

Dalam sesetengah budaya, hantaran juga dianggap sebagai tanda persetujuan dan penghormatan kepada keluarga bakal isteri, ibarat “membawa masuk anak orang” dengan penuh adab dan kesopanan.

Contohnya:

• Dulu, hantaran selalunya terdiri daripada kain batik, sirih junjung, dan barang dapur.
• Kini, ia berkembang kepada barangan moden seperti telekung eksklusif, gajet, kasut jenama, dan barangan penjagaan diri.

Yang menariknya, hantaran ini biasanya diberikan dalam angka ganjil seperti 5, 7, 9 atau 11 dulang, mengikut adat negeri dan persetujuan keluarga.

Walaupun tidak disebut dalam mana-mana hukum Islam, amalan memberi hantaran diterima dalam masyarakat selagi tidak bertentangan dengan syariat contohnya, tidak membawa kepada pembaziran, riak atau paksaan.

Senarai Barang Hantaran yang Popular di Malaysia

Salah satu aspek yang paling ditunggu-tunggu dalam majlis perkahwinan Melayu ialah “dulang hantaran”. Ia bukan sekadar hadiah, tetapi juga menjadi hiasan utama dalam sesi fotografi dan simbol kasih sayang antara pasangan.

Berikut ialah senarai barang hantaran yang popular dan sering digunakan dalam perkahwinan di Malaysia:

Contoh Hantaran Daripada Lelaki kepada Perempuan

1. Telekung atau Set Solat
2. Al-Quran
3. Cincin atau barang kemas
4. Beg tangan, kasut atau jam tangan
5. Barangan penjagaan diri (set body care, perfume)
6. Baju kurung atau dress
7. Kek bertingkat atau kek moden
8. Handphone, laptop atau tablet
9. Makanan kegemaran pasangan (coklat, kuih tradisional, makanan tempatan)
10. Sirih junjung adat tradisi yang masih diteruskan

Contoh Hantaran Balas Daripada Perempuan kepada Lelaki

1. Baju Melayu dan sampin
2. Jam tangan
3. Set penjagaan diri lelaki
4. Tali pinggang dan kasut
5. Kek atau manisan
6. Dompet dan beg kerja
7. Al-Quran dan sejadah
8. Barangan hobi lelaki (aksesori kereta, alat tulis premium, dsb)

Tips praktikal:

• Pastikan barang yang diberikan praktikal dan boleh digunakan.
• Elakkan pembaziran semata-mata untuk “bergaya”.
• Rancang bersama pasangan jangan jadikan hantaran sebagai perlumbaan atau beban.

Adakah Hantaran Wajib?

Ini antara soalan yang paling kerap ditanya oleh pasangan muda: “Adakah hantaran wajib diberi dalam perkahwinan?” Jawapan ringkasnya ialah tidak wajib.

Hantaran bukanlah sebahagian daripada rukun atau syarat sah nikah dalam Islam. Ia hanya adat yang diterima dalam masyarakat Melayu sebagai pelengkap kepada majlis perkahwinan.

Berikut adalah beberapa perkara penting yang perlu difahami:

• Mas kahwin adalah wajib, kerana ia disebut dengan jelas dalam hukum syarak.
• Hantaran hanyalah adat, yang boleh diteruskan selagi tidak bertentangan dengan Islam.
• Hukum hantaran adalah harus, dan boleh ditinggalkan sekiranya membebankan atau tidak mampu.

Namun begitu, dalam masyarakat kita, meninggalkan hantaran secara total mungkin dianggap pelik atau kurang sopan terutama oleh generasi lebih tua.

Oleh itu, ramai yang masih meneruskan amalan ini, tetapi dalam skala sederhana dan mengikut kemampuan.

Cadangan terbaik:

• Jadikan hantaran sebagai simbolik, bukan sebagai ‘penentu nilai’ pasangan.
• Elakkan meminjam duit atau membuat pinjaman peribadi semata-mata untuk menyediakan hantaran.
• Fokus kepada keberkatan rumah tangga, bukan kemegahan majlis.

Kesimpulannya, hantaran bukan wajib tetapi masih relevan, asalkan niatnya betul dan tidak membebankan.

Ia lebih kepada menyemarakkan suasana majlis serta mengeratkan hubungan antara dua keluarga bukan medan untuk menunjuk-nunjuk.

Perbezaan Mas Kahwin dan Hantaran

Walaupun mas kahwin dan hantaran sering disebut dalam nafas yang sama ketika merancang perkahwinan, kedua-duanya sebenarnya membawa maksud, tujuan, dan hukum yang sangat berbeza.

Ramai yang masih keliru hingga menganggap kedua-duanya wajib, atau lebih ekstrem ada yang sanggup meminjam wang hanya untuk “menyaingi” hantaran orang lain.

Kekeliruan ini kadangkala menimbulkan tekanan kepada bakal pengantin dan keluarga kedua-dua pihak.

Memahami perbezaan ini bukan sahaja dapat mengelakkan salah faham, tetapi juga membantu pasangan merancang perkahwinan dengan lebih tenang, bijak dan sesuai kemampuan.

Bahagian ini akan membandingkan secara langsung beza mas kahwin dan hantaran dari pelbagai aspek, dan menjelaskan salah faham lazim yang berlaku dalam masyarakat.

Jadual Perbandingan Mas Kahwin vs Hantaran

Untuk memudahkan pemahaman, berikut adalah jadual perbandingan ringkas dan padat yang menunjukkan perbezaan antara mas kahwin dan hantaran berdasarkan aspek penting:

Aspek	Mas Kahwin	Hantaran
Definisi	Pemberian wajib dari suami kepada isteri	Pemberian adat dari pihak lelaki kepada perempuan (dan sebaliknya)
Hukum	Wajib menurut syarak	Harus (tidak wajib), hanya adat masyarakat
Tujuan	Menunjukkan keikhlasan dan tanggungjawab	Mengeratkan hubungan kekeluargaan & menyeri majlis
Pihak Penerima	Isteri sahaja	Kedua-dua pihak (bertukar hantaran)
Nilai	Minimum ditetapkan oleh negeri	Bergantung pada kemampuan & persetujuan bersama
Perlu Disebut Dalam Akad	Ya, mesti disebut dengan jelas	Tidak perlu disebut dalam akad
Hak Milik	Hak penuh isteri	Hadiah simbolik, milik penerima dulang
Contoh	RM300, RM80, cincin, sejadah	Set telekung, baju, gajet, makanan, jam tangan

Tip praktikal:

• Fokus utama perkahwinan haruslah pada mas kahwin kerana ia berkait dengan sah atau tidaknya pernikahan.
• Hantaran boleh dirancang mengikut bajet dan tiada keperluan memaksakan jumlah tinggi untuk nampak gah.

Dengan melihat jadual ini, diharapkan pembaca lebih jelas bahawa walaupun kedua-duanya melibatkan pemberian, mas kahwin adalah ibadah dan syarat sah nikah, manakala hantaran hanyalah adat yang fleksibel.

Salah Faham yang Sering Berlaku dalam Masyarakat

Walaupun informasi mengenai mas kahwin dan hantaran boleh diakses dengan mudah hari ini, masih ramai dalam masyarakat kita yang terperangkap dengan mitos atau salah faham yang diwarisi sejak zaman dahulu. Berikut adalah beberapa contoh salah faham yang kerap berlaku:

1. “Mas kahwin dan hantaran tu sama je kan?”
   Ini antara tanggapan paling biasa. Mas kahwin adalah pemberian wajib menurut agama, manakala hantaran hanyalah adat. Menganggap keduanya sama menyebabkan ada yang tidak menitikberatkan mas kahwin semasa akad, lalu menjejaskan syarat sah pernikahan.
2. “Lagi mahal hantaran, lagi tinggi nilai wanita tu.”
   Islam tidak mengajar kita menilai wanita berdasarkan jumlah wang atau barang hantaran. Harga diri seorang wanita terletak pada akhlaknya, bukan nilai dulang hantaran. Tanggapan ini juga menambah tekanan kepada pihak lelaki dan boleh menyukarkan proses perkahwinan.
3. “Kalau tak ada hantaran, malu kat saudara-mara.”
   Hantaran bukan kewajiban agama. Jika tidak mampu, berterus teranglah secara baik. Yang penting, perkahwinan sah dan diberkati.
4. “Boleh gantikan mas kahwin dengan barang hantaran.”
   Ini tidak dibenarkan. Mas kahwin wajib diserahkan, dan ia perlu disebut semasa akad nikah secara jelas.

Contoh situasi praktikal: Seorang bakal pengantin lelaki berpendapatan sederhana diminta menyediakan RM20,000 hantaran termasuk barangan mewah. Disebabkan ingin memenuhi permintaan keluarga pihak perempuan, dia terpaksa membuat pinjaman peribadi. Akhirnya, selepas berkahwin, dia tertekan dengan komitmen hutang dan ini menjejaskan rumah tangga baru mereka.

Saranan:

• Didik diri dan keluarga dengan kefahaman yang betul tentang perkahwinan.
• Utamakan keberkatan dan kesederhanaan bukan persepsi orang luar.

Kesimpulannya, memahami beza mas kahwin dan hantaran secara tepat dapat menyelamatkan banyak pasangan daripada konflik, tekanan dan pembaziran yang tidak perlu.

Jadikan ilmu ini sebagai panduan asas dalam menyusun langkah perkahwinan yang tenang, realistik dan diredhai Allah.

Panduan Menentukan Jumlah Mas Kahwin dan Hantaran

Menentukan jumlah mas kahwin dan hantaran sering menjadi topik perbincangan utama dalam proses merancang perkahwinan. Ada pasangan yang buntu, ada pula yang stres kerana takut jumlah yang diberi terlalu rendah hingga menimbulkan persepsi negatif.

Sebenarnya, tidak ada jumlah tetap yang wajib diikut kecuali garis panduan minimum bagi mas kahwin yang ditetapkan oleh negeri.

Pemilihan jumlah ini perlu dibuat dengan bijak dan penuh pertimbangan, agar tidak menjadi beban kewangan selepas berkahwin. Perkahwinan bukan hanya tentang majlis sehari, tetapi perjalanan seumur hidup.

Maka, perancangan jumlah mas kahwin dan hantaran yang bijak dan praktikal amat penting agar kehidupan selepas nikah lebih stabil dan diberkati.

Faktor Yang Perlu Diambil Kira Sebelum Menetapkan Jumlah

Sebelum menetapkan jumlah mas kahwin dan hantaran, berikut adalah beberapa faktor penting yang perlu dipertimbangkan secara matang:

1. Kemampuan Kewangan Pihak Lelaki

• Pastikan jumlah yang ditetapkan tidak melebihi kemampuan kewangan.
• Elakkan membuat pinjaman peribadi semata-mata untuk nampak “mewah” di hari nikah.
• Perlu diingat, kos selepas berkahwin lebih besar sewa rumah, makan minum, anak, dsb.

2. Perbincangan Terbuka Antara Kedua-dua Keluarga

• Elakkan membuat keputusan sepihak.
• Bincang dengan baik, elakkan tekanan atau “bandingkan dengan orang lain”.

3. Panduan Mas Kahwin Mengikut Negeri

• Setiap negeri di Malaysia menetapkan kadar minimum mas kahwin. Contohnya:
  • Selangor: RM300 (anak dara), RM100 (janda)
  • Johor: RM22.50
  • Wilayah Persekutuan: RM80
• Boleh beri lebih, tetapi jangan sampai membebankan.

4. Konsep Sederhana vs Mewah

• Ramai yang terperangkap dengan budaya hantaran belasan ribu ringgit semata-mata kerana “nak jaga air muka”.
• Yang penting ialah keberkatan, bukan jumlah dulang atau jenama hadiah.

5. Persetujuan dan Kerelaan

• Mas kahwin dan hantaran bukan pertandingan.
• Nilai ikhlas dan rela jauh lebih penting daripada nilai wang itu sendiri.

Contoh praktikal: Seorang pemuda berpendapatan RM2,500 sebulan memutuskan untuk memberi mas kahwin RM300 (seperti disarankan negeri), dan hantaran sekitar RM3,000 termasuk barang keperluan asas seperti telekung, baju dan makanan. Keputusan ini dibuat berdasarkan bajet semasa dan perbincangan bersama pasangan dan keluarganya. Majlis tetap meriah tanpa membebankan.

Nasihat Bijak Daripada Ustaz dan Pakar Perkahwinan

Ramai pakar agama dan kaunselor rumah tangga menekankan pentingnya kesederhanaan dalam perkahwinan. Berikut beberapa nasihat bernas yang boleh dijadikan panduan:

Nasihat Ustaz

“Perkahwinan yang paling diberkati adalah yang paling mudah urusannya.”
— Hadis riwayat Ibn Hibban

• Islam tidak pernah menetapkan hantaran wajib tinggi. Malah, Rasulullah SAW menikahkan sahabatnya dengan hanya mengajar al-Quran atau cincin besi sebagai mas kahwin.
• Ustaz-ustaz sering mengingatkan bahawa mas kahwin itu hak isteri, dan sebaik-baik mas kahwin ialah yang paling mudah disediakan.

Pandangan Pakar Kaunseling Perkahwinan

• Jangan fokus kepada satu hari majlis nikah semata-mata. Rancang jangka panjang.
• Kesejahteraan rumah tangga lebih penting daripada persepsi orang pada hari majlis.
• Banyak kes rumah tangga goyah kerana suami terbeban hutang hantaran yang tidak sepadan dengan kemampuan.

Cadangan Praktikal

• Tetapkan bajet perkahwinan awal, termasuk mas kahwin, hantaran, majlis, dan kehidupan selepas kahwin.
• Gunakan konsep “cukup dan berkat” berbanding “mewah tapi membebankan”.
• Jika perlu, buat bajet dalam bentuk senarai seperti berikut:

Item	Bajet (RM)
Mas Kahwin	300
Hantaran	3,000
Majlis Nikah	5,000
Kehidupan Selepas Kahwin (3 bulan pertama)	4,000
Jumlah Keseluruhan	12,300

Mas kahwin dan hantaran harus dirancang dengan niat baik, kemampuan sebenar, dan fokus kepada keberkatan. Bukan pada pandangan mata orang, tetapi pada nilai murni yang dibawa ke alam rumah tangga.

Kesimpulan

Memahami beza mas kahwin dan hantaran bukan sahaja penting dari sudut hukum dan adat, tetapi juga dapat membantu bakal pengantin merancang perkahwinan dengan lebih bijak dan bermakna.

Mas kahwin merupakan pemberian wajib menurut syarak dan menjadi syarat sah pernikahan, manakala hantaran pula adalah adat masyarakat Melayu yang bersifat sunat dan boleh diubahsuai mengikut kemampuan serta persetujuan bersama.

Kita juga telah melihat bagaimana faktor seperti kemampuan kewangan, adat negeri, dan perbincangan antara keluarga memainkan peranan besar dalam menentukan jumlah yang sesuai.

Tambahan pula, nasihat daripada ustaz dan pakar perkahwinan menekankan bahawa keberkatan perkahwinan jauh lebih penting daripada nilai hantaran yang tinggi. Jangan sampai majlis sehari membawa beban bertahun!

Jadikan artikel ini sebagai panduan praktikal anda sebelum melangsungkan pernikahan. Jika anda rasa maklumat ini berguna, bantu pasangan lain juga Kongsikan artikel ini di media sosial atau hantar kepada sahabat dan keluarga yang bakal berkahwin.

Ada pandangan atau pengalaman sendiri tentang mas kahwin dan hantaran? Kongsikan di ruangan komen, kami sangat alu-alukan perbincangan yang sihat.

Ingin baca topik berkaitan perkahwinan Islam dan budaya Melayu? Teruskan jelajah ke artikel-artikel menarik lain di Eguru.my sumber rujukan ilmu harian anda.

Perkahwinan bukan perlumbaan kemewahan, tapi permulaan ibadah yang penuh keberkatan.